Kleszcze stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia psów, szczególnie w sezonie wiosenno-letnim, a ostatnimi czasy również przez cały rok. Te małe pasożyty mogą przenosić groźne choroby, które z kolei mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Dlatego jako odpowiedzialny opiekun powinieneś zadbać o odpowiednią ochronę przed kleszczami oraz wiedzieć co zrobić, gdy już kleszcz pojawi się na ciele psa. W tym artykule omówimy, jak rozpoznać kleszcze u psa, jakie są objawy zarażenia oraz jak skutecznie przeciwdziałać ugryzieniom kleszczy.
Kleszcze u psa – jak wyglądają?
Kleszcze to niewielkie pajęczaki, które przyczepiają się do skóry zwierzęcia i żywią się jego krwią. Sezon na kleszcze trwa głównie od wiosny do późnej jesieni, ale w łagodniejszych klimatach (bez surowych zim) zagrożenie może utrzymywać się przez cały rok.
Kleszcze mogą różnić się wielkością w zależności od stadium rozwoju – od kilku milimetrów do prawie centymetra. Kleszcze mają owalny kształt i spłaszczone ciało, a na ich odwłoku znajduje się owalna tarczka grzbietowa. Dorosłe osobniki i nimfy posiadają 4 pary odnóży, podczas gdy larwy mają tylko 3 pary. Dorosłe kleszcze przed pożywieniem osiągają długość do 2,6 mm u samców i do 3,5 mm u samic. Po najedzeniu się samica może osiągnąć rozmiar nawet do 1 cm i wówczas odpada od żywiciela.
Gdzie atakuje kleszcz?
Kleszcze bytują przede wszystkim na niższych gałęziach, w trawach i krzewach. Najczęściej można je spotkać na spodniej stronie liści, dlatego szczególnie należy uważać na nie w lasach liściastych i bujnych zaroślach. Miejskie parki oraz trawniki pod blokami również nie są wolne od kleszczy, szczególnie w okresie największego ich wysypu (maj-czerwiec, wrzesień-październik).
Jakie miejsca na ciele psa najchętniej wybiera kleszcz do wgryzienia się? Najczęściej można je znaleźć w miejscach, gdzie skóra jest cienka i dobrze ukrwiona, takich jak:
- okolice pyska i uszy;
- pachwiny;
- szyja;
- pachy;
- mniej owłosione rejony brzucha.
Pies zazwyczaj nie czuje ukąszenia, ponieważ w ślinie kleszcza zawarte są substancje znieczulające. Dlatego regularne przeglądanie sierści psa, zwłaszcza po spacerach w lesie lub na łąkach, jest kluczowe w zapobieganiu ugryzieniom. Kleszcze mogą być trudne do zauważenia, zwłaszcza u psów o gęstej sierści, dlatego warto dokładnie sprawdzać przynajmniej te obszary, które kleszcze najchętniej wybierają do wgryzienia się.
Choroby odkleszczowe u psów
Kleszcze, ze względu na swój specyficzny cykl życiowy i sposób odżywiania się krwią różnych żywicieli (w tym zwierząt leśnych i gryzoni), są wektorami wielu chorób. Zwierzęta leśne i gryzonie często stanowią rezerwuar chorób, które mogą być wywoływane przez wirusy, bakterie oraz pierwotniaki, a następnie przenoszone przez kleszcze. Nazywamy je wówczas chorobami odkleszczowymi – zagrażają one zdrowiu oraz życiu zarówno zwierząt, jak i ludzi.
Kleszcze mogą przenosić kilka groźnych chorób, które mogą poważnie zaszkodzić zdrowiu psa. Zaliczamy do nich: boreliozę, anaplazmozę, babeszjozę oraz kleszczowe zapalenie mózgu. Choroby te mogą objawiać się różnie: gorączką, brakiem apetytu, osłabieniem, bólem stawów, wymiotami, biegunką, a nawet objawami neurologicznymi. W przypadku zauważenia powyższych symptomów, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem weterynarii.
Nie każdy kleszcz przenosi chorobę. Nie można jednak liczyć na to, że akurat ten kleszcz, który wbije się w naszego psa, nie jest zakażony. Statystyki podają, że to właśnie kleszcze są głównym wektorem chorób zakaźnych u zwierząt.
Oprócz tego warto wiedzieć, że złapanie wielu kleszczy na raz może grozić anemią i wychudzeniem, co prowadzi do poważnego osłabienia organizmu.
Jak wyjąć kleszcza z psa?
Jeżeli zauważysz na ciele psa wbitego kleszcza, przede wszystkim: nie panikuj. W takiej sytuacji liczy się spokój i opanowanie, aby nie przenieść swoich emocji na psa. Natomiast równie ważna jest szybkość w działaniu – kleszcza należy jak najszybciej usunąć. Czas ma tu kluczowe znaczenie, ponieważ wystarczy tylko kilka godzin żerowania kleszcza na ciele psa, aby można było go zarazić chorobą odkleszczową.
Gdy znajdziesz kleszcza na swoim psie, ważne jest, aby go prawidłowo i czym prędzej go usunąć:
- Po pierwsze uspokój psa. Podczas wyciągania kleszcza pies powinien być spokojny i leżeć w wygodnej pozycji.
- Użyj odpowiednich narzędzi. Specjalne pęsety lub haczyki do usuwania kleszczy są dostępne w sklepach zoologicznych.
- Chwyć kleszcza jak najbliżej skóry. Delikatnie, ale stanowczo pociągnij: kleszcz powinien wyjść w całości (tj. z główką oraz wszystkimi odnóżami).
- Dezynfekcja. Po usunięciu kleszcza, miejsce ukąszenia należy zdezynfekować, aby zapobiec infekcji (np. octeniseptem).
- Obserwacja. Przez kilka dni obserwuj miejsce ukąszenia oraz stan zdrowia psa. W razie pojawienia się niepokojących objawów, skontaktuj się z lekarzem weterynarii.
Kleszcze możesz wyciągnąć sam, używając do tego specjalnych, chociaż bardzo prostych, narzędzi.
Jeśli nie czujesz się na siłach, aby samodzielnie wyciągnąć kleszcza, poproś o pomoc bardziej doświadczoną osobę lub udaj się do lekarza weterynarii, aby pokazał Ci jak to zrobić prawidłowo.
Kleszcze u psa – jak im zapobiegać?
Przechodzimy do najważniejszej kwestii – zapobieganiu i profilaktyki. Zapobieganie jest kluczem do ochrony psa przed kleszczami i chorobami, które mogą one przenosić. Oto kilka skutecznych metod profilaktyki:
Na rynku dostępne są różne środki, takie jak obroże przeciwkleszczowe, krople (spot-on) oraz tabletki doustne. Preparaty te różnią się składem substancji aktywnych, a co za tym idzie – długością działania, formą aplikacji i ceną.
Obroże przeciwkleszczowe
Obroże działają przez kilka miesięcy, tworząc barierę chemiczną, która zabija lub odstrasza kleszcze. Krople aplikowane bezpośrednio na skórę również mogą stanowić skuteczną ochronę, podobnie jak tabletki doustne, które zapewniają ochronę systemową. Istnieją również nowoczesne metody oparte na ultradźwiękach lub biomagnetyczne.
Krople on-spot
UWAGA! W kroplach typu spot-on dla psów częstym składnikiem jest permetryna. Jest to substancja, która jest bezpieczna dla psów, ale silnie toksyczna dla kotów. Jeżeli w Twoim domu żyje pies i kot, unikaj produktów dla psa z tym składnikiem!
Niezależnie, którą formę profilaktyki wybierzemy u swojego psa, najważniejsze jest aby była ona skuteczna i nie wywoływała reakcji niepożądanych u naszego spa. Co ważne – u jednego psa może działać jeden preparat, podczas gdy u innego już niekoniecznie. Wpływa na to wiele czynników, między innymi rodzaj sierści psa, rejon w którym żyje pies i związana z nim oporność kleszczy na niektóre substancje albo błędy w podaniu preparatu (nieodpowiednio dobrana dawka do masy ciała psa, nakropienie preparatu na sierść zamiast na skórę, wyplucie tabletki itp.).
Naturalne metody odstraszania kleszczy
Oprócz preparatów dostępnych komercyjnie, coraz bardziej popularne wśród opiekunów psów, którzy chcą uniknąć stosowania chemicznych środków ochrony, stają się naturalne metody odstraszania kleszczy. Jedną z nich jest stosowanie olejków eterycznych na skórę i sierść psa, które są znane ze swoich właściwości odstraszających owady, w tym kleszcze.
Nie wszystkie olejki eteryczne są bezpieczne dla psów. Do najbezpieczniejszych i najbardziej skutecznych w odstraszaniu kleszczy należą olejek lawendowy, olejek z drzewa herbacianego, olejek z eukaliptusa cytrynowego, olejek goździkowy i olejek z cedru.
Rozcieńczony olejek można nanosić bezpośrednio na skórę i sierść psa, szczególnie w miejscach, gdzie kleszcze najczęściej się przyczepiają, takich jak szyja, uszy, pachwiny i pod pachami. Można również dodać kilka kropel do szamponu dla psa lub stworzyć własny spray, mieszając olejek z wodą i rozpylając go na sierść psa przed spacerem. Wcześniej należy jednak sprawdzić czy pies i jego skóra dobrze reagują na dany olejek.
Na rynku dostępne są już specjalne spraye komercyjne (tzw. spraye spacerowe) bazujące na naturalnych olejkach eterycznych.
Inną naturalną metodą jest dodatek czystka do diety psa. Czystek (cistus incanus) to roślina, której właściwości zdrowotne i odstraszające owady są znane od dawna. Włączenie czystka do diety psa może pomóc w naturalnym odstraszaniu kleszczy.
Czystek można podawać psu w formie proszku dodawanego do posiłku lub specjalnych suplementów dostępnych w sklepach zoologicznych. Substancje zawarte w czystku działają odstraszająco na kleszcze, zmieniając zapach skóry psa, który staje się mniej atrakcyjny dla pasożytów. Regularne podawanie czystka może również wspomagać ogólną odporność organizmu psa.
Regularne przeglądy sierści
Po każdym spacerze, zwłaszcza w obszarach leśnych lub wysokiej trawy, należy dokładnie przeglądać sierść psa. Szczególnie należy zwracać uwagę na okolice pyska, uszu, szyi, pachwin oraz pod pachami, gdzie kleszcze najczęściej się przyczepiają.
Unikanie miejsc wysokiego ryzyka
Staraj się unikać spacerów w miejscach, gdzie kleszcze są najczęściej spotykane, takich jak gęste lasy czy wysokie trawy, zwłaszcza w szczycie sezonu kleszczowego.
Kleszcze u psa – podsumowanie
Kleszcze stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia psów, ale dzięki odpowiedniej profilaktyce i szybkiemu reagowaniu na ugryzienia, można skutecznie chronić swojego pupila. Regularne przeglądy sierści, stosowanie preparatów odstraszających oraz świadomość objawów chorób przenoszonych przez kleszcze to kluczowe kroki w dbaniu o zdrowie psa. W razie wątpliwości, zawsze warto skonsultować się z lekarzem weterynarii, który pomoże wybrać najlepszą strategię ochrony.
Fot. Erik Karits / Pexels